فیزیوتراپی بعد از آرتروسکوپی مچ پا یکی از مهمترین مراحل بهبودی و بازگشت بیمار به فعالیت های روزمره و ورزشی است. بعد از انجام این جراحی کم تهاجمی ممکن است درد و التهاب اولیه کاهش یابد اما ضعف عضلانی، محدودیت حرکتی و کاهش تعادل، مشکلات رایجی بوده که نیاز به مداخله درمانی دارند. در این مرحله، فیزیوتراپی نقش بسزایی ایفا می کند و به بازیابی کامل عملکرد مفصل کمک می نماید. اما چه زمانی باید فیزیوتراپی را آغاز کرد؟ چه تمریناتی برای تقویت مچ پا مناسب اند و کدام حرکات روند بهبود را مختل می کنند؟ در این مقاله قصد داریم به بررسی به اهمیت فیزیوتراپی بعد از آرتروسکوپی مچ پا و تمرینات مفید بپردازیم پس با ما همراه باشید.
اهمیت فیزیوتراپی بعد از آرتروسکوپی مچ پا
آرتروسکوپی مچ پا یک نوع جراحی کم تهاجمی بوده که برای درمان مشکلاتی اعم از آسیب های غضروفی، پارگی لیگامان ها یا برداشتن ضایعات درون مفصل انجام می شود. اما لازم به ذکر است این جراحی به تنهایی کافی نیست زیرا جراحی فقط مشکل فیزیکی را برطرف می کند. اهمیت فیزیوتراپی بعد از به شرح زیر است:
- کاهش درد و تورم: استفاده از روشهای فیزیوتراپی مانند یخ درمانی، الکتروتراپی یا لیزر کم توان به کاهش درد بعد از آرتروسکوپی مچ پا کمک می کند.
- افزایش تعادل و هماهنگی عصبی-عضلانی: بازآموزی حرکات طبیعی پا و تمرینات تعادلی مانع از زمین خوردن و آسیب مجدد می شوند.
- جلوگیری از چسبندگی و خشکی مفصل: بهتر است بدانید ماساژ درمانی، تمرینات کششی و حرکات مکرر از بروز این عوارض پیشگیری می کنند.
- بازگرداندن دامنه حرکتی: بعد از جراحی معمولا مفصل مچ پا دچار سفتی می شود و فیزیوتراپی با حرکات خاص به باز شدن این دامنه کمک می کند.
- تقویت عضلات اطراف مچ و ساق پا: کاهش فعالیت عضلات در دوران نقاهت باعث ضعف می شود و تمرینات فیزیوتراپی به تقویت مجدد آنها کمک می کند.
چه زمانی باید فیزیوتراپی بعد از آرتروسکوپی مچ پا آغاز کرد؟
آغاز فیزیوتراپی بعد از آرتروسکوپی مچ پا یکی از موضوعات اصلی در روند بهبودی کامل و بازگشت ایمن به فعالیت های روزمره است. اما لازم به ذکر است این فرآیند باید تحت نظر بهترین جراح مچ پا تهران و با توجه به شرایط اختصاصی هر بیمار انجام شود تا از عوارض احتمالی جلوگیری گردد. برنامه زمانی پیشنهادی برای شروع فیزیوتراپی بعد از آرتروسکوپی مچ پا به شرح زیر است:
- تا 3 روز اول بعد از جراحی: تمرکز اصلی در روزهای ابتدایی بر کنترل درد و تورم است که شامل استراحت، بالا نگه داشتن پا، استفاده از یخ و انجام حرکات ساده انگشتان برای حفظ گردش خون و جلوگیری از ایجاد لخته می باشد.
- هفته اول تا دوم: آغاز حرکات غیرفعال مچ پا به منظور حفظ دامنه حرکتی، بدون گذاشتن وزن روی اندام جراحی شده.
- هفته سوم تا ششم: اضافه شدن تمرینات فعال به برنامه درمانی و تحمل تدریجی وزن با استفاده از عصا یا واکر که هدف از این مرحله، بهبود کنترل عضلات و آماده سازی برای حرکات روزمره است.
- بعد از هفته ششم: شروع تمرینات پیشرفته برای تقویت عضلات، بهبود تعادل و هماهنگی و آماده سازی بدن برای بازگشت کامل به فعالیت های عادی یا ورزشی.
تمرینات فیزیوتراپی بعد از آرتروسکوپی مچ پا
همانطور که در بالا ذکر کردیم، فیزیوتراپی نقش بسزایی در روند بهبودی بعد از آرتروسکوپی مچ پا دارد. تمرینات باید مرحله به مرحله با دقت و تحت نظر پزشک یا فیزیوتراپیست انجام شوند تا از بازگشت عملکرد طبیعی مفصل اطمینان حاصل شده و از آسیب مجدد جلوگیری شود. در ادامه به تمرینات موثر فیزیوتراپی در مراحل مختلف اشاره می نماییم:
حرکت دادن انگشتان پا
در همان روزهای ابتدایی بعد از جراحی، خم و راست کردن آرام انگشتان پا به گردش خون کمک کرده و از خطر لخته شدن خون جلوگیری می کند. لازم به ذکر است این تمرین را در حالت درازکش، روزی چند نوبت و هر بار در قالب سه ست 10 تایی انجام دهید.
بالا نگه داشتن پا (Elevation)
برای کاهش تورم و التهاب، پا باید چند بار در روز به مدت 15 تا 20 دقیقه بالاتر از سطح قلب قرار گیرد. این کار به تخلیه مایع اضافی از بافت ها کمک می کند و موجب کاهش درد نیز می شود.
بیشتر بخوانید: عوارض آرتروسکوپی مچ پا
نوشتن الفبا با انگشت شست پا
در حالی که روی تخت یا صندلی نشسته اید، با نوک انگشت شست پا در هوا حروف الفبا را بنویسید. این تمرین ساده به حفظ دامنه حرکتی مفصل مچ پا کمک می کند و فشار زیادی به پا وارد نمی کند.
چرخش دایره ای مچ پا
چرخش دایره ای مچ پا یکی دیگر از تمرینات فیزیوتراپی بعد از آرتروسکوپی مچ پا می باشد. مچ پا را به صورت کنترل شده در جهت و خلاف جهت عقربه های ساعت بچرخانید. این تمرین باعث افزایش تحرک مفصل شده و از خشکی آن پیشگیری می کند.
کشش عضلات پشت ساق با حوله
در حالت نشسته، یک حوله را دور کف پا بیندازید و آن را به سمت خود بکشید تا کشش خفیفی در عضلات پشت ساق احساس شود زیرا این تمرین به جلوگیری از کوتاه شدن تاندون آشیل کمک می کند.
تمرین ایزومتریک پاشنه پا
بدون حرکت دادن مچ، پاشنه پا را به زمین فشار دهید. این تمرین عضلات ساق را بدون ایجاد آسیب فعال نگه می دارد و گزینه ای ایمن برای شروع تمرینات تقویتی است.
تقویت عضله تیبیالیس قدامی با نوار کشی
نوار کشی را به جلوی پا متصل کرده و پا را به سمت بالا و داخل بکشید. این حرکت موجب تقویت عضله جلوی ساق پا و بهبود تعادل کلی اندام تحتانی می شود.
حرکات جلو و عقب مچ پا
در حالت نشسته، مچ پا را به جلو (کشش) و عقب (خم) حرکت دهید. این تمرین به بهبود انعطاف پذیری مفصل کمک کرده و دامنه حرکتی را افزایش می دهد.
بیشتر بخوانید: مراقبت های بعد از آرتروسکوپی مچ پا
حرکات طرفی با نوار کشی
نوار را به کف پا متصل کرده و پا را به سمت داخل و خارج حرکت دهید. این تمرین برای تقویت عضلات کناری مچ پا بسیار موثر است و در تثبیت مفصل نقش دارد.
ایستادن روی دو پا
با تکیه به صندلی یا دیوار، روی هر دو پا بایستید و سعی کنید وزن را به تدریج روی پای جراحی شده منتقل کنید. این تمرین، قدم اول برای بازگشت به ایستادن بدون درد و تحمل وزن است.
ایستادن روی یک پا
روی پای جراحی‌شده بایستید و سعی کنید تعادل خود را حفظ کنید. ابتدا این تمرین را با کمک دست انجام دهید و در مراحل بعد بدون حمایت آن را تکرار کنید.
راه رفتن در آب (آب درمانی)
در صورت دسترسی به استخر، راه رفتن در آب کم عمق فشار زیادی روی مفصل وارد نمی کند و گزینه ای عالی برای تمرین راه رفتن طبیعی و هماهنگ است.
بالا رفتن از پله به صورت کنترل شده
ابتدا با پای سالم روی پله بروید و سپس پای جراحی شده را بالا ببرید. در مراحل بعد، می توانید تمرین را به صورت برعکس انجام دهید. لازم به ذکر است این تمرین به تقویت عضلات و افزایش کنترل حرکتی کمک می کند.
کشش کف پا با نوار کشی
نوار کشی را به کف پا متصل کرده و پا را به سمت پایین بکشید. این تمرین به تقویت عضلات کف پا و بهبود عملکرد مچ کمک می کند.
ماساژ اطراف مفصل مچ پا
ماساژ آرام ناحیه اطراف مفصل چه توسط فیزیوتراپیست یا به صورت خوددرمانی به کاهش تورم و جلوگیری از چسبندگی بافت نرم کمک می کند.
حرکت توپ زیر پا
توپ تنیس را زیر کف پا قرار داده و به آرامی آن را جلو و عقب حرکت دهید. این تمرین باعث تحریک حس عمقی پا و افزایش آگاهی حرکتی می شود.
ایستادن روی سطح ناپایدار
روی یک بالشت نرم یا فوم تعادلی بایستید تا عضلات تعادلی مچ فعال شوند زیرا این تمرین در بازگشت حس تعادل و ثبات نقش کلیدی دارد.
اسکات سبک با تکیه به دیوار
با تکیه به دیوار، زانوها را کمی خم کرده و اسکات ملایم انجام دهید. این تمرین برای تقویت عضلات ران و ساق مفید بوده و به مچ فشار کنترل شده وارد می کند.
پرش ملایم در محل
در مراحل پایانی بازتوانی و با تایید فیزیوتراپیست می توان پرش های کوچک و کنترل شده در محل انجام داد. این تمرین برای آمادگی بدن جهت بازگشت به فعالیت های ورزشی ضروری است.
نتیجه گیری
با توجه به مطالب ذکر شده در بالا نتیجه می گیریم، فیزیوتراپی بعد از آرتروسکوپی مچ پا یکی از موضوعات اساسی در مسیر بهبودی کامل و بازگشت به فعالیت های روزمره و ورزشی است. انجام مرحله به مرحله تمرینات نقش مهمی در پیشگیری از عوارض و افزایش کیفیت زندگی بیماران ایفا می کند. لازم است که تمامی این تمرینات تحت نظر پزشک معالج یا فیزیوتراپیست انجام شود تا متناسب با شرایط جسمی هر فرد برنامه ریزی گردد. در این مسیر، بهره گیری از تجربه و دانش پزشکان متخصص اهمیت بالایی دارد. دکتر امیر صباغ زاده از متخصصان شناخته شده در حوزه ارتوپدی و جراحی مچ پا میتواند راهنمایی دقیقی در روند درمان و توانبخشی پس از آرتروسکوپی ارائه دهد.