دررفتگی مچ پا یکی از آسیب های شایع مفصلی بوده که بر اثر پیچ خوردگی ناگهانی، ضربه مستقیم یا فشار بیش از حد به مفصل مچ ایجاد می شود. این وضعیت باعث درد شدید، تورم، کبودی و ناتوانی در حرکت طبیعی پا می شود و در موارد شدید، فرد قادر به ایستادن یا راه رفتن نخواهد بود. اما آیا هر درد و تورمی در مچ پا به معنای دررفتگی است یا نشانه آسیب های دیگری مانند شکستگی یا کشیدگی رباط ها می باشد؟ برای پاسخ به این پرسش لازم است با علائم دقیق، علل بروز، روشهای تشخیص و درمان این آسیب آشنا شویم پس با ما همراه باشید.
دررفتگی مچ پا چیست؟
دررفتگی مچ پا زمانی رخ می دهد که استخوان های تشکیل دهنده این مفصل از جای طبیعی خود خارج شوند و ارتباط طبیعی بین آنها به هم بخورد. این مفصل از سه استخوان اصلی یعنی درشت نی، نازک نی و تالوس (قاپ) ساخته شده که توسط رباط های محکم در کنار هم قرار گرفته اند. زمانی که فشار یا ضربه شدیدی به مچ وارد شود، این رباط ها ممکن است پاره شده و سر استخوان از حفره مفصلی خارج گردد؛ در نتیجه دررفتگی ایجاد می شود.
به طور معمول، دررفتگی مچ پا به سمت بیرون رخ می دهد که در این حالت رباط های خارجی پا آسیب می بینند. هرچند رباط ها بسیار قوی هستند و به راحتی آسیب نمی بینند اما وقتی دررفتگی اتفاق بیفتد با شکستگی یک یا چند استخوان مچ نیز همراه است. با این حال در برخی موارد پیچ خوردگی مچ پا یا رگ به رگ شدن شدید بدون شکستگی باعث دررفتگی می شود.
علائم دررفتگی مچ پا
مفصل مچ پا یکی از مهمترین مفاصل بدن بوده که علاوه بر تحمل وزن در فعالیت های روزمره مثل ایستادن، راه رفتن و دویدن باید انعطاف پذیری لازم را نیز برای حرکات مختلف پا فراهم کند. همین ویژگی باعث می شود این مفصل در معرض آسیب های جدی قرار گیرد. یکی از این آسیب ها، دررفتگی مچ پا بوده که با نشانه های شدید و هشداردهنده همراه می شود. رایج ترین علائم دررفتگی مچ پا عبارتند از:
- درد شدید و ناگهانی
- کبودی اطراف مچ پا
- تورم و التهاب مفصل
- تغییر شکل ظاهری مچ پا
- حساسیت و درد هنگام لمس
- ناتوانی در حرکت دادن مچ پا
- مشکل یا ناتوانی در راه رفتن و ایستادن روی پا
- رنگ پریدگی یا سردی پا (در اثر اختلال خونرسانی)
- بیرون زدگی یا مشاهده استخوان از پوست در موارد شدید
- احساس بی حسی یا سوزن سوزن شدن در پا (در صورت آسیب به عصب ها)
بیشتر بخوانید: پارگی رباط مچ پا چیست؟
علت دررفتگی مچ پا
مچ پا به دلیل نقش مهمی در راه رفتن، دویدن و تحمل وزن بدن یکی از مفاصل پرکاربرد و در عین حال آسیب پذیر محسوب می شود. دررفتگی این مفصل زمانی رخ می دهد که فشار یا ضربه شدیدی باعث جابجایی استخوان ها از جای طبیعی خود شود. از آنجا که رباط های مچ پا بسیار محکم هستند، برای بروز دررفتگی نیروی زیادی لازم است. این آسیب در اثر حوادث مختلفی مانند تصادفات، سقوط از ارتفاع یا فعالیت های ورزشی ایجاد می شود. مهمترین علل در رفتگی مچ پا به شرح زیر است:
- ضربه شدید یا مستقیم: برخورد ناگهانی با اجسام سخت، زمین خوردن یا لیز خوردن نیروی زیادی به مفصل وارد کرده و باعث دررفتگی می شود.
- تصادفات رانندگی یا موتورسیکلت: وارد شدن فشار یا ضربه شدید به مچ پا در حوادث رانندگی یکی از شایع ترین دلایل دررفتگی محسوب می شود.
- سقوط از ارتفاع: افتادن از بلندی باعث انتقال نیروی زیاد به مچ پا می شود و علاوه بر دررفتگی، شکستگی و آسیب های دیگر ایجاد می کند.
- آسیب های ورزشی: ورزش هایی مثل فوتبال، بسکتبال، راگبی یا ورزش های پرشی که تغییر جهت ناگهانی دارند، خطر بالایی برای دررفتگی مچ پا ایجاد می کنند.
- پیچ خوردگی یا فشار پیچشی: چرخش ناگهانی پا به سمت داخل یا خارج رباط ها را پاره کرده و استخوان ها را از جای خود خارج می کند.
- ضعف عضلات یا سابقه آسیب قبلی: افرادی که بارها دچار پیچ خوردگی مچ پا شده اند یا عضلات اطراف مچ ضعیفی دارند، بیشتر در معرض دررفتگی قرار می گیرند.
- شرایط سنی و حرکتی: کودکان و نوجوانان به دلیل فعالیت بدنی بالا و همچنین افراد با تحرک بیش از حد یا با تحرک کم، احتمال بیشتری برای تجربه این آسیب دارند.
عوارض دررفتگی مچ پا
دررفتگی مچ پا تنها یک آسیب ساده نیست و در صورت درمان نشدن به موقع یا بروز مشکلات حین روند درمان، پیامدهای متعددی به همراه دارد. این آسیب علاوه بر ایجاد درد شدید و محدود کردن حرکات روزانه ممکن است عوارض طولانی مدت به جا بگذارد که کیفیت زندگی فرد را کاهش می دهد. مهمترین عوارض دررفتگی مچ پا عبارتند از:
- سفتی و خشکی مفصل
- تغییر شکل مفصل مچ پا
- درد شدید و مزمن در مچ پا
- مشکل در بهبود زخم بعد از جراحی
- احتمال لخته شدن خون در اندام تحتانی
- ناتوانی در راه رفتن یا ایستادن طولانی
- آرتروز و استئوآرتریت مچ پا در بلندمدت
- بروز عفونت در محل آسیب یا محل جراحی
- بد جوش خوردن یا جوش نخوردن شکستگی
- محدودیت در حرکات و کاهش انعطاف پذیری
- نیاز به جراحی مجدد به علت مشکلات ترمیمی
- آسیب به عصب ها و رگ های خونی اطراف مچ
- درد ناشی از پیچ ها یا صفحات فلزی در صورت جراحی
روشهای تشخیص دررفتگی مچ پا
تشخیص دقیق این عارضه اهمیت بسیار زیادی دارد چرا که این آسیب با شکستگی یا صدمات دیگر همراه بوده و در صورت عدم درمان صحیح، عوارض طولانی مدت ایجاد می کند. ابتدا بهترین جراح مچ پا در تهران با بررسی شرایط آسیب، علائم و سوابق پزشکی شما شروع می کند و سپس از معاینه و روشهای تصویربرداری کمک می گیرد. حال در ادامه به روشهای تشخیص این بیماری اشاره می نماییم:
- ام آر آی (MRI)
- سی تی اسکن (CT Scan)
- تصویربرداری با اشعه ایکس (X-ray)
- بررسی جریان خون و وضعیت عصب‌های پا
- گرفتن شرح حال بیمار و بررسی سابقه پزشکی
- معاینه فیزیکی مچ پا و ارزیابی تغییر شکل، درد و تورم
روشهای درمان دررفتگی مچ پا
دررفتگی مچ پا یکی از آسیب های جدی مفصلی بوده که نیاز به مداخله پزشکی فوری دارد. شدت آسیب و میزان جابجایی استخوان ها تعیین می کند که درمان به صورت غیر جراحی یا جراحی انجام شود. هدف اصلی درمان، بازگرداندن استخوان ها به جای طبیعی، کاهش درد و التهاب و در نهایت بازیابی عملکرد کامل مفصل است. روشهای درمان دررفتگی مچ پا به شرح زیر است:
- جا انداختن مفصل
- مصرف داروهای مسکن و ضدالتهاب
- استفاده از آتل یا گچ برای ثابت نگه داشتن مچ
- بالا نگه داشتن مچ پا و استفاده از کمپرس سرد
- جراحی در موارد شدید یا غیرقابل درمان با روش های دستی
- انجام فیزیوتراپی و تمرین های توانبخشی پس از بهبودی اولیه
نتیجه گیری
با توجه به مطالب ذکر شده در بالا نتیجه می گیریم، دررفتگی مچ پا یکی از آسیب های جدی و دردناک مفصل بوده که بر اثر ضربه شدید، پیچ خوردگی ناگهانی یا حوادثی مانند سقوط و تصادف رخ می دهد. این عارضه با علائم شدیدی همچون درد ناگهانی، تورم، کبودی و ناتوانی در حرکت همراه می باشد و در صورت بی توجهی، عوارض طولانی مدتی مانند محدودیت حرکتی یا آرتروز ایجاد می کند. تشخیص سریع و دقیق توسط پزشک و شروع به موقع درمان نقش مهمی در جلوگیری از عوارض و بازگرداندن عملکرد طبیعی مچ پا دارد.