درمان آرتروز شست پا یکی از موضوعات مهمی بوده که افراد زیادی به دنبال آن هستند زیرا این عارضه راه رفتن، پوشیدن کفش و حتی انجام فعالیت های روزمره ساده را دشوار می کند. وقتی مفصل شست پا دچار التهاب و سایش غضروف می شود، فرد با درد، محدودیت حرکت و تورم مواجه خواهد شد. اما آیا واقعا برای این مشکل فقط جراحی راه حل قطعی است یا روش های دیگری نیز به کاهش درد و بهبود عملکرد کمک می کنند؟ در این مقاله به بررسی روشهای تشخیص و درمان آرتروز شست پا می پردازیم پس با ما همراه باشید.
روشهای تشخیص آرتروز شست پا
تشخیص آرتروز شست پا (هالوکس ریجیدوس) مرحله بسیار مهمی در روند درمان بوده زیرا هر چه این بیماری زودتر شناسایی شود، امکان کنترل و جلوگیری از پیشرفت آن آسان تر خواهد بود. پزشک ابتدا با طرح پرسش هایی در مورد علائم، سوابق پزشکی و سابقه آسیب دیدگی پا شروع می کند و سپس با معاینه دقیق، وضعیت مفصل، دامنه حرکتی و وجود تورم یا تغییر شکل را بررسی می نماید. در ادامه با مهمترین روشهای تشخیص آرتروز شست پا آشنا می شویم.
بررسی سوابق پزشکی
نخستین گام در تشخیص آرتروز شست پا، گفت و گوی پزشک با بیمار است. پزشک در مورد شروع درد، مدت زمان بروز علائم، حرکاتی که درد را تشدید یا کاهش می دهند و همچنین سابقه آسیب دیدگی یا بیماری های دیگر پرس و جو می کند. اطلاع رسانی در مورد بیماری هایی مانند روماتیسم یا نقرس نیز اهمیت دارد زیرا این موارد با آرتروز شست پا مرتبط می باشند.
معاینه فیزیکی پا و انگشت شست
پزشک با معاینه مستقیم پا به بررسی تغییر شکل، وجود برآمدگی استخوانی (خار استخوانی)، تورم یا قرمزی می پردازد. سپس انگشت شست پا را در جهات مختلف حرکت می دهد تا میزان محدودیت حرکتی و شدت درد مشخص شود. علاوه بر این، قدرت عضلات ساق و مچ پا نیز بررسی می شود تا تاثیر آرتروز بر عملکرد حرکتی پا بهتر ارزیابی گردد.
بررسی نحوه راه رفتن و وضعیت کفش
نحوه راه رفتن بیمار یکی دیگر از سرنخ های مهم در تشخیص این بیماری است. پزشک ممکن است از بیمار بخواهد راه برود، بایستد یا حتی حرکات ساده ای مانند دویدن آرام را انجام دهد. کفش های بیمار و میزان ساییدگی آنها نیز بررسی می شود زیرا این موضوع نشان دهنده فشار غیرطبیعی روی شست پا می باشد.
تصویربرداری با اشعه ایکس
اشعه ایکس رایج ترین روش تصویربرداری برای تشخیص آرتروز شست پا است. این تصاویر وضعیت استخوان ها، میزان فاصله مفصلی، تخریب غضروف و وجود خارهای استخوانی را نشان می دهند. در برخی موارد، عکسبرداری هنگام ایستادن انجام می شود تا تاثیر وزن بدن بر مفصل شست پا نیز بررسی شود.
ام آر آی (MRI)
اگر اشعه ایکس نتايج کافی در اختیار پزشک قرار ندهد یا نیاز به بررسی دقیق تر بافت های نرم اطراف مفصل وجود داشته باشد، ام آر آی تجویز می شود. این روش به پزشک کمک می کند تا میزان آسیب غضروف و بافت های نرم اطراف انگشت شست پا را بهتر ارزیابی کند.
سی تی اسکن (CT Scan)
در موارد خاص، سی تی اسکن برای مشاهده جزئیات استخوان ها و ارزیابی دقیق تر مفصل به کار می رود. این روش به ویژه زمانی استفاده می شود که پزشک نیاز به اطلاعات کامل تری درباره ساختار استخوانی داشته باشد.
بیشتر بخوانید: دررفتگی مچ پا چیست؟
آزمایش خون
اگر پزشک احتمال دهد که درد و التهاب ناشی از بیماری های التهابی مانند آرتریت روماتوئید یا نقرس باشد، آزمایش خون تجویز می شود. لازم به ذکر است نتایج این آزمایش ها در کنار سایر روش‌ها به تشخیص قطعی کمک کنند.
روشهای درمان آرتروز شست پا
درمان آرتروز شست پا موضوعی است که بسیاری از بیماران به دنبال آن هستند زیرا این بیماری حرکت انگشت شست و حتی راه رفتن طبیعی را با مشکل مواجه می کند. در مراحل اولیه میتوان با روش های ساده و غیرجراحی علائم را کنترل کرد اما در موارد پیشرفته، گزینه های جراحی برای بازگرداندن عملکرد پا یا کاهش درد مطرح می شود. انتخاب روش درمان به شدت بیماری، سن بیمار، سبک زندگی و میزان محدودیت حرکتی بستگی دارد. در ادامه، روش های اصلی درمان آرتروز شست پا را بررسی می کنیم.
تغییر سبک زندگی
اولین گام در درمان آرتروز شست پا کاهش فشارهای غیر ضروری روی مفصل است. پوشیدن کفش های راحت با پنجه پهن و کفی سفت می تواند تا حد زیادی به کاهش درد کمک کند. کنترل وزن نیز اهمیت زیادی دارد زیرا اضافه وزن فشار بیشتری روی مفاصل پا وارد می کند. همچنین استراحت نسبی و پرهیز از فعالیت هایی که علائم را تشدید می کنند، بخشی از این مراقبت ها محسوب می شوند.
استفاده از کمپرس سرد و گرم
کمپرس یخ برای کاهش التهاب و تورم مفید است و بهتر است در دوره های کوتاه 15 تا 20 دقیقه ای استفاده شود. از سوی دیگر، گرما درمانی عضلات اطراف مفصل را شل کرده و درد را کاهش می دهد. در برخی موارد ترکیب هر دو روش به صورت حمام متضاد (استفاده متناوب از آب سرد و گرم) توصیه می شود تا التهاب کنترل شود.
داروهای مسکن و ضدالتهابی
پزشکان اغلب داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن را برای کاهش التهاب و درد تجویز می کنند. این داروها اگرچه بیماری را درمان نمی کنند اما به بیمار کمک می کنند تا فعالیت های روزمره را راحت تر انجام دهد. استفاده طولانی مدت از این داروها باید تحت نظر پزشک باشد تا از عوارض جانبی احتمالی جلوگیری شود.
کفی و ارتزهای طبی
کفی های مخصوص یا ارتزها یکی از روش های موثر در درمان آرتروز شست پا هستند. این وسایل فشار روی مفصل را کاهش داده و به اصلاح الگوی راه رفتن کمک می کنند. کفی های آماده موقتا علائم را کاهش می دهند اما در موارد شدیدتر، کفی های سفارشی که بر اساس آناتومی پای بیمار ساخته می شوند، بهترین نتیجه را خواهند داشت.
فیزیوتراپی و تمرینات اصلاحی
بهتر است بدانید فیزیوتراپی نقش مهمی در بهبود حرکت مفصل و کاهش درد دارد. تمرینات کششی و تقویتی، دامنه حرکتی انگشت شست را افزایش و فشار اضافی بر مفصل را کاهش می دهند. علاوه بر آن، روش هایی مانند ماساژ درمانی، اولتراسوند، و تحریک الکتریکی عصب (TENS) در فیزیوتراپی برای بهبود گردش خون و تسکین درد مورد استفاده قرار می گیرند.
تزریق دارو در مفصل
در مواردی که درد با داروهای خوراکی کنترل نشود، تزریق دارو به صورت مستقیم در مفصل موثر می باشد. کورتیکواستروئیدها التهاب و درد را برای چند ماه کاهش می دهند و تزریق اسید هیالورونیک به بهبود لغزندگی مفصل کمک می کند. البته لازم به ذکر است در برخی کلینیک ها از روش های جدیدتر مانند تزریق PRP (پلاسمای غنی از پلاکت) نیز برای ترمیم بافت استفاده می شود.
روشهای درمانی تکمیلی
برخی بیماران از طب سوزنی یا لیزر درمانی مادون قرمز برای کاهش درد استفاده می کنند. همچنین استفاده از باند و نوارهای درمانی به محدود کردن حرکات غیرطبیعی و جلوگیری از آسیب بیشتر کمک می کند. مکمل هایی مانند گلوکوزامین و کندروئیتین نیز در برخی موارد برای حمایت از غضروف مفصل توصیه می شوند.
بیشتر بخوانید: درد انگشتان پا نشانه چیست؟
جراحی آرتروز شست پا
زمانی که درمان های غیر جراحی موثر واقع نشوند و درد یا محدودیت حرکت کیفیت زندگی بیمار را تحت تاثیر قرار دهد، جراحی بهترین گزینه درمان آرتروز شست پا خواهد بود. روش های جراحی برای درمان آرتروز شست پا شامل موارد زیر است:
کیلکتومی (Cheilectomy)
این روش بیشتر برای بیماران با آرتروز خفیف تا متوسط مناسب است. در طی عمل، خارهای استخوانی و بخش های آسیب دیده از مفصل برداشته می شوند تا دامنه حرکتی انگشت افزایش یابد. معمولا پس از عمل چند ماه تورم وجود دارد اما بسیاری از بیماران کاهش چشمگیر درد را تجربه می کنند.
آرترودز (Arthrodesis)
این روش که به فیوژن نیز معروف است، برای آرتروز شدید استفاده می شود. در این عمل، غضروف آسیب دیده برداشته شده و استخوان های انگشت شست با پیچ یا پلاک به یکدیگر جوش داده می شوند. نتیجه این نوع جراحی حذف کامل درد است اما حرکت انگشت شست برای همیشه محدود خواهد شد. با این حال آرترودز یکی از مطمئن ترین روش ها با موفقیت بالا محسوب می شود.
آرتروپلاستی (Arthroplasty)
در این جراحی، مفصل آسیب دیده با یک مفصل مصنوعی جایگزین می شود. این روش برای افراد مسن یا کسانی که فعالیت فیزیکی کمی دارند توصیه می شود. آرتروپلاستی به حفظ حرکت مفصل کمک کرده و درد را کاهش می دهد اما احتمال شل شدن یا شکست ایمپلنت در طول زمان وجود دارد.
آرتروپلاستی اینتر پوزیشنال
در این روش بخشی از استخوان آسیب دیده برداشته می شود و فاصله ای میان استخوان ها ایجاد می گردد تا از تماس مستقیم جلوگیری شود. این فاصله با بافت بدن یا مواد مصنوعی پر می شود. این عمل حرکتی بینابین بین آرتروپلاستی و فیوژن محسوب می شود و برای بیماران خاص کاربرد دارد.
نکته: انتخاب بهترین روش جراحی باید بر اساس شدت بیماری، سن، فعالیت روزانه و نظر جراح انجام گیرد. بنابراین مراجعه به بهترین جراح پا در تهران به بیمار کمک می کند تا با بررسی همه گزینه ها، مناسب ترین روش درمانی انتخاب شود.
نتیجه گیری
با توجه به مطالب ذکر شده در بالا نتیجه می گیریم، درمان آرتروز شست پا بسته به شدت بیماری و شرایط هر فرد از روش های ساده و غیرجراحی تا جراحی های پیشرفته متفاوت می باشد. در مراحل اولیه، اصلاح سبک زندگی، استفاده از کفش و کفی مناسب، داروهای ضدالتهابی، فیزیوتراپی و تزریق داخل مفصلی علائم را کنترل کرده و پیشرفت بیماری را کند می نمایند. در مواردی که این روش ها کافی نباشند و درد یا محدودیت حرکتی زندگی بیمار را مختل کند، گزینه های جراحی مانند کیلکتومی، آرتروپلاستی یا فیوژن بهترین انتخاب خواهند بود.